Pamięci Longina Malickiego

19 listopada 2021 r. mija 35. rocznica śmierci Longina Malickiego (ur. 12.01.1908 – zm. 19.11.1986), etnografa, twórcy i kierownika Oddziału Etnografii Muzeum Narodowego w Gdańsku.

Longin Ildefons Wendelin Malicki pochodził z Wielkopolski, z rodziny nauczycielskiej. Ukończył studia na Wydziale Matematyczno-Przyrodniczo-Humanistycznym Uniwersytetu Poznańskiego z zakresu antropologii, etnografii z etnologią i prehistorii. Tuż po nich i później pracował m.in. jako woluntariusz, asystent i kustosz w Muzeum Śląskim w Katowicach. Po wybuchu drugiej wojny światowej przeniósł się z żoną do Krakowa. Tam też w 1944 r. aresztowało go Gestapo; osadzony został w więzieniu na Montelupich. Zaraz po wojnie był szczególnie związany z Okręgowym Muzeum Górnośląskim w Bytomiu. Stracił jednak posadę dyrektora tego muzeum, a dodatkowo zwolniono go z pracy.

 

Po wielu perypetiach i zmianach miejsc zatrudnienia w 1958 r. L. Malicki został kierownikiem nowo powstałego działu etnograficznego ówczesnego Muzeum Pomorskiego (dzisiaj Muzeum Narodowego) w Gdańsku. Dział ten na początku mieścił się w dawnej siedzibie Gdańskiego Gimnazjum Akademickiego przy ul. Toruńskiej na Starym Przedmieściu. Już w marcu 1945 r., pod merytorycznym nadzorem Malickiego, rozpoczęto odbudowę spalonego Pałacu Opatów w Oliwie, który  docelowo został przeznaczony na siedzibę działu etnograficznego. Sam Malicki razem ze swoim zespołem ze szczególnym pietyzmem starał się gromadzić eksponaty świadczące o kulturze ludowej Pomorza. Stworzył w ten sposób, praktycznie od podstaw, główną kolekcję tej placówki etnograficznej. Jej działalność została zainaugurowana 29 września 1965 r. otwarciem w części parterowej pierwszej stałej ekspozycji „Sztuka ludowa Pomorza od XVIII do XX wieku”. W późniejszych latach Longin Malicki pracował m.in. jako kurator Muzeum Narodowego w Gdańsku. Był autorem ważnych książek dotyczących zagadnień związanych ze sztuką ludową na Pomorzu, w tym na Kaszubach (Sztuka ludowa na Pomorzu Gdańskim; Rok obrzędowy na Kaszubach). Jego doktorat, obroniony na Uniwersytecie Poznańskim, nosił tytuł „Zarys kultury materialnej górali śląskich”. Napisał i opublikował wiele artykułów dotyczących etnografii – zarówno na łamach czasopism fachowych, jak i takich jak np. „Litery”, „Pomerania” i „Jantarowe Szlaki”. Szczególnie interesował się etnografią Pomorza. Był współzałożycielem oraz przez 25 lat prezesem gdańskiego oddziału Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego. Należał również do: Sekcji Etnograficznej Komitetu Nauk Historycznych PAN, Komisji Etnograficznej Gdańskiego Towarzystwa Naukowego oraz Zespołu Doradczego ds. Muzealnictwa Etnograficznego przy Zarządzie Muzeów i Ochrony Zabytków. Otrzymał m.in. Order Stańczyka, medal i nagrodę im. Oskara Kolberga, nagrodę im. Gulgowskich. Na budynku Oddziału Etnograficznego Muzeum Narodowego w Gdańsku ku jego czci odsłonięto tablicę pamiątkową.