Książka przez wieki
Zapraszamy na wystawę starodruków znajdujących się w księgozbiorze Biblioteki Głównej. Udostępnione eksponaty to dzieła pochodzące z XV, XVIII i XIX wieku.
Starodruki to książki o bardzo wysokiej wartości historycznej i kulturowej. Podlegają one szczególnej ochronie, konserwacji oraz wymagają odpowiednich warunków przechowywania. Niniejsza wystawa to wyjątkowa okazja, aby zobaczyć zbiory, które ze względu na swój szczególny charakter wyłączone są z tradycyjnego obiegu czytelniczego. W przypadku dzieł zabytkowych, oprócz samej treści, która niezmiennie stanowi istotę każdej książki, warto również zwrócić uwagę na walory fizyczne i estetyczne oraz szerszy kontekst powstania takich dzieł.
W ramach bieżącej wystawy proponujemy Państwu zapoznanie się z następującymi tytułami:
Zapraszamy do wizyty w naszej bibliotece.
Wymienione eksponaty znajdą Państwo w gablocie naprzeciw wejścia.
Zachęcamy także do zapoznania się z poniższym opisem ekspozycji.
Commentarium in quatuor libros Sententiarum Magistri Petri Lombardi (T.1, T.2)
autor: św. Bonawentura | wydawca: Kilian Piscator, Fryburg 1493
Jednym z najbardziej unikatowych dzieł w księgozbiorze Biblioteki Głównej jest dwutomowy inkunabuł Commentarium in quatuor libros Sententiarum Magistri Petri Lombardi (Komentarz do czterech ksiąg Sentencji Piotra Lombarda) autorstwa św. Bonawentury. To pochodzące z końca XV wieku wydanie jest uważane za pierwszy znanym nam druk oficyny Kiliana Piscatora (Fischera) z Fryburga. Jest to drugie, rzadsze wydanie Sentencji Lombarda z komentarzem św. Bonawentury. Pierwszym było wydanie Antona Kobergera z 1491 roku.
Święty Bonawentura (ok. 1221-1274), a właściwie Giovanni Fidanza, był pochodzącym z terenu Włoch franciszkaninem oraz znanym i cenionym scholastykiem czasów średniowiecza. Pochodzące z XII wieku Libri quattuor sententiarum (Cztery księgi sentencji) Lombarda, które św. Bonawentura rozpatruje w swoim dziele są powszechnie uznawane za najbardziej znaczący podręcznik teologii tej epoki. Oprócz komentarza św. Bonawentury, Sentencje Lombarda były również przedmiotem rozważań m.in. św. Tomasza z Akwinu.
Charakterystycznymi cechami dzieła św. Bonawentury jest tłoczona oprawa z brązowej skóry o czerwonym odcieniu, a także fragmenty zapinek i skórzanych pasków.
Inwentarz konstytucyy koronnych y W. X. Litewskiego
przez Macieia Marcyana Ładowskiego od roku panskiego 1550 do 1683 krotko zebrany a przez Jozefa Jędrzeia na Załuskach Załuskiego w roznych miejscach y cytacyach zkorygowany przydatkiem opuszczonych artykułow poprawiony y suplementem obszernym od roku 1683 az do ostatniey konstytucyi Seymu 1726 inclusive opatrzony
oficyna wydawnicza: Ex Officina Weidmanniana, Lipsk 1733
Wystawiony starodruk to inwentarz rzeczowy praw, statutów, konstytucji koronnych i Wielkiego Księstwa Litewskiego. Autorem dzieła jest Maciej Marcjan Ładowski (około 1640-1715), który zajmował stanowisko urzędnicze metrykanta kancelarii koronnej. Inwentarz został uzupełniony na stan do roku 1726 przez biskupa Józefa Andrzeja Załuskiego (1702-1774), cenionego mecenasa literatury i nauki, a także współzałożyciela Biblioteki Załuskich, pierwszej polskiej biblioteki publicznej.
Tekst książki został spisany w języku polskim i częściowo w języku łacińskim. Warto zwrócić uwagę, że towarzyszą mu liczne zdobienia w postaci winiet i ozdobników typograficznych. Na stronie tytułowej oprócz informacji o tytule, autorze i wydawcy dzieła, umieszczono miedzioryt: winietę tytułową z orłem w koronie i panoramą Warszawy w tle.
Zdobienia towarzyszą również innym częściom dzieła. Umieszczony w książce przywilej drukarski nadany Weidmannowi przez króla Augusta II Mocnego został ozdobiony winietą drzeworytniczą przedstawiającą wazę z odchodzącymi od niej motywami roślinnymi, tworzonymi przez liście akantu. W dalszej części dzieła możemy również zaobserwować między innymi motyw z personifikacją Sprawiedliwości (Iustitia), a także miedziorytową winietę przedstawiającą herby prowincji koronnych, z sygnaturą jej autora, Johanna Benjamina Bruhla.
Biblia to iest Księgi Starego i Nowego Testamentu:
według łaćińskiego przekładu starego, w kośćiele powszechnym przyiętego na polski ięzyk znowu z pilnośćią przełożone, z wykładem katholickim trudnieyszych mieysc, do obrony wiary świętéy powszechnéy przećiw kacérztwóm tych czasów należących przedtym
przez Jakuba Wuyka z Wągrowca
wydawca: B. Jabłoński i Syn, Lwów 1840
Pierwsze pełne wydanie Biblii w przekładzie ks. Jakuba Wujka ukazało się w Krakowie w 1599 roku, czyli już dwa lata po śmierci tłumacza. Przed oddaniem do druku treść księgi została dodatkowo zredagowana przez komisję zakonu jezuitów. Pierwszą pełną polską edycją Biblii było wydanie tzw. Biblii Leopolity z 1561 roku. Jednak przez ponad trzy stulecia to przekład ks. Jakuba Wujka był podstawowym polskim przekładem Biblii. Jeszcze w XIX wieku, z którego pochodzi prezentowany przez nas egzemplarz, Biblia ks. Jakuba Wujka cieszyła się dużą popularnością.
Wydanie Biblii ks. Jakuba Wujka z 1840 roku nie zawiera ilustracji, natomiast występują w tekście pewne zdobienia typograficzne, m.in. wyróżnienia poszczególnych słów w tytułach na początkowych kartach księgi. Kolejne rozdziały poprzedzają także pojedyncze, wąskie ozdobniki z motywem roślinnym.
Źródło: dokumentacja prac restauratorskich i konserwatorskich
Tekst: Weronika Reszka
