[google-translator]
Z Dalekiego Wschodu do Polski,
W stulecie urodzin Edwarda Kajdańskiego (1925 – 2020).
Polski sinolog, pisarz i dyplomata, popularyzator zapomnianych Polaków związanych z Chinami – Michała Boyma, Maurycego Beniowskiego i Kazimierza Grochowskiego, autor niezliczonych reportaży, artykułów i książek o Chinach i kontaktach polsko-chińskich, także malarz i kartograf.
Urodzony w 1925 roku w Harbinie , w dawnej Mandżurii, gdzie kształcił się w Polskim Gimnazjum im. H.Sienkiewicza, a także studiował na Uniwersytecie Północno-Mandżurskim oraz na Politechnice Harbińskiej. W 1951 roku, po ukończeniu studiów technicznych, uzyskał tytuł inżyniera zawodowego i przyjechał w ramach repatriacji do Polski (dyplom magisterski uzyskał już na Politechnice Gdańskiej w 1960 r.). Z Trójmiastem związany był od 1951 roku gdzie zatrudnił się w przemyśle, Pracował w Gdańskim Browarze we Wrzeszczu a następnie w Fabryce Czekolad i Cukierków Bałtyk. Potem już przez całe życie zawodowe, a także po odejściu na emeryturę, na stałe związał się z pracą z Chinami na co wpłynęła znajomość języków, w tym deficytowa w Polsce w tamtych czasach znajomość chińskiego.
Napisał ponad 30 książek i 200 artykułów w periodykach polskich i zagranicznych. Trzy spośród wydanych prac książkowych poświęcił nauczycielowi i dyrektorowi polskiego gimnazjum w Harbinie – inż. Kazimierzowi Grochowskiemu, zapomnianemu badaczowi Syberii, Mongolii i Mandżurii i współzałożycielowi Manchuria Research Society i jego muzeum (dziś Muzeum Prowincji Heilogjiang w Chinach). Dzienniki syberyjskich podróży Kazimierza Grochowskiego -1910-1912, Lublin 1986; Polacy na Dalekim Wschodzie. Inżynier Kazimierz Grochowski, Czyngis-chan i złoto barona Ungerna, Warszawa, 2014.
Kolejną ważną postacią dla Edwarda Kajdańskiego był pierwszy polski sinolog i pionier europejskiej sinologii, XVII-wieczny jezuita Michał Boym. Poświęcił mu znacznie więcej czasu i pracy, niż innym, ponieważ był on pierwszym Europejczykiem, który uważał za swój obowiązek przekazać Europie tak wiele i tak różnorodnych informacji o Chinach: o ich kulturze, filozofii, nauce, przyrodzie, geografii, języku, zwyczajach i obyczajach oraz o medycynie i farmacji. Większość tych prac pozostawała przez ponad 300 lat w rękopisach, w różnych archiwach, które na przestrzeni blisko pół wieku zebrał w jedną całość, przetłumaczył z łaciny i opracował zarówno w formie popularnej, jak i naukowej (Perłowy trójkąt, Warszawa, 1987 (nagroda Funduszu Literatury w dziedzinie literatury faktu w 1987 r.); Michał Boym . Ostatni wysłannik dynastii Ming, Warszawa, 1988 (wydana w serii „Polacy na Szlakach Świata” przez Wyd. „Polonia”); Michał Boym. Ostatni wysłannik dynastii Ming, Pekin, 1997-1998, (w tłumaczeniu na język chiński, publikowana była w odcinkach w czasopiśmie „Dong Ou” („Europa Wschodnia”); Michał Boym: Ambasador Państwa Środka, Warszawa, 1999; Michał Boym: Ambasador Państwa Środka Pekin, 2001, (w tłumaczeniu na język chiński); Michała Boyma Opisanie świata, Warszawa, 2009; Sekrety chińskiej medycyny. „Medicus Sinicus” Michała Boyma, Warszawa, 2010; Dzieła wybrane Michała Boyma (w jęz. chińskim, tłumaczenie i opracowanie we współpracy z prof. Zhang Zhenhuei i prof. Zhang Xiping), Szanghai, 2012; Michael Boym: The Ambassador of the Middle Kingdom, Gdańsk, 2014.
Ważną postacią dla Edwarda Kajdańskiego był także Maurycy Beniowski, któremu poświęcił sporo artykułów oraz kilka książek. Niezwykły rejs „Św. Piotra i Pawła”, Szczecin, 1988; Tajemnica Beniowskiego. Odkrycia, intrygi, fałszerstwa, Warszawa, 1994; Maurycy Beniowski, Pamiętniki, Warszawa, 1995 (tłumaczenie z jęz. angielskiego, przedmowa, przypisy); Maurycy Beniowski na Pacyfiku, Gdańsk, 2015; Count Maurice Benyowsky in Macau, Gdańsk 2014.
Ważnym tematem dla autora były wątki polskie w kontaktach z Chinami na przestrzeni dziejów a zwłaszcza miasta w którym się wychował – Harbinie budowany także przezpolskich inżynierów. Korytarz. Burzliwe dzieje Kolei Wschodnichińskiej, 1898-1998, Warszawa, 2000. (Książka ukazała się z okazji stulecia Kolei Wschodniochińskiej i podkreślała decydujący udział w tej budowie Polaków, m.in. zesłańców z postania styczniowego i ich potomków, także skromnego udziału w niej ojca, którego pamięci książkę tę dedykował) oraz Długi cień Wielkiego Muru. Jak Polacy odkrywali Chiny, Warszawa, 2006. Zawiera 18 biografii Polaków, od Benedykta Polaka, pierwszego polskiego podróżnika do stolicy mongolskich chanów w XIII w., do Witolda Urbanowicza, jedynego polskiego lotnika walczącego na froncie chińsko-japońskim (zestrzelił nad Chinami 11 japońskich samolotów).Szereg fragmentów tej książki był przetłumaczony na chiński i publikowany w Chinach.
Kultura i dzieje Chin także były tematami książek Edwarda Kajdańskiego: Architektura Chin, Warszawa, 1986; Chiny. Leksykon, Warszawa, 2006 i 2011; Jedwab. Szlakami dżonek i karawan, Warszawa, 2007 i 2015 (z Aleksandrą Kajdańską); Wspomnienia z mojej Atlantydy, Kraków, 2013, 2014.
Edward Kajdański napisał też powieść opartą na wątkach autobiograficznych, wydany został tylko tom pierwszy powieści Tybetańska Księżniczka (2006).
Pasją Edwarda Kajdańskiego było także chińskie malarstwo zarówno klasyczne jak i „malarstwo ciężkich barw”. Obrazy te były głównym tematem wydawanych przez firmę COMEX kalendarzy. Jako malarz i kartograf miał wiele wystaw zarówno w kraju jak i zagranicą przede wszystkim w Chinach.
